Financieel- economische crisis

Failliet op krediet

In de ontwikkelde economieën is vooral in het midden- en kleinbedrijf (MKB) sprake van problemen bij afnemers van krediet. Een belangrijk deel van deze problematiek is hierdoor gelokaliseerd aan de vraagzijde van de economie. Vooral in Europa zijn veel potentiële vragers naar krediet momenteel onvoldoende krediet­waardig.

De geschetste problematiek wordt voornamelijk veroorzaakt doordat het eigen vermogen van veel MKB-bedrijven sterk aangetast is. Verder speelt de onzekerheid rondom toekomstige kasstromen een rol vanwege de stagnerende economie. Deze verschijnselen zijn inherent aan het einde van een kredietgedreven super-schulden-cyclus.


Tegelijkertijd zijn banken door grote afschrijvingen als gevolg van onvoorziene herwaarderingen technisch insolvabel. Veel van de benodigde afschrijvingen worden sinds het rampjaar 2008 uitgesteld vanwege de precaire balanssituatie. Hierdoor hebben banken vrijwel geen leencapaciteit meer en is de kredietverleningspotentie aan de aanbodzijde van de economie eveneens aangetast.

Bancaire balansproblemen stimuleren de banksector om per saldo leningen uit de markt te halen, zodat de kapitaalratio's via balansverkorting verbeteren. Daar komt bij dat de Bank of International Settlements (BIS) de kapitaaleisen via Basel III sterk verhoogd heeft, waardoor de leencapaciteit van banken in de toekomst nog verder afneemt. Anders geformuleerd: de traditionele aanbieders van krediet zijn zelf aangeschoten wild geworden.

Na opzegging van een uitstaande lening zit de kredietnemer vervolgens met een financieringsprobleem en kan dan – ondanks een vaak gezonde bedrijfsvoering – in liquiditeitsproblemen komen, met als ultiem eindstation een faillissement.

Giftige producten

Tussen banken onderling – evenals richting institutionele beleggers – is ook pure oplichting in het spel geweest. Dit heeft tot gevolg dat grote delen van de actiefzijde, van de toch al zwakke bankbalansen, verder onder druk kwamen. Enorme hoeveelheden waardeloze Amerikaanse hypotheken werden gebundeld, door de kredietbureaus van een triple-A credit rating voorzien, en doorverkocht aan met name Europese banken en institutionele beleggers.

Ron Paul wil terug naar eerlijk geld

Vanaf ultimo 2008 bleken veel van de gekochte waardepapieren dan ook slechts een fractie waard te zijn van de betaalde prijs. Door argwaan met betrekking tot de werkelijke waarde viel de handel in veel van deze vermogenstitels stil. Dit had tot gevolg dat de dagelijkse prijsvorming, nodig voor het mark to market voorschrift, niet meer tot stand kwam.

De meeste systeembanken zijn goed beschouwd dan ook technisch failliet volgens de richtlijnen van Basel III. Bovendien is de nieuw op te richten Europese Bank Autoriteit (EBA) nog strenger in de leer dan Basel III. Om te voorkomen dat banken boekhoudkundig insolvabel werden ging men over tot waardering van de getroffen activa tegen historische kostprijs. Daarnaast worden fictieve modellen gebruikt als grondslag voor de waardering. Professionals spreken over mark to model en mark to fantasy.

De internationale toezichthouder knijpt tot vandaag de dag een oogje dicht. De zeer kostbare reddingsoperaties van in totaal honderden miljarden euro's van met name Duitse, Engelse, Spaanse, Belgische, Nederlandse en Ierse banken, moeten in het licht van de genoemde omstandigheden worden bezien. Dat het verstrekken van krediet hierdoor het kind van de rekening werd is een logisch gevolg en hoeft geen verder betoog.

Systeemrisico

Banken die er relatief goed voor staan zitten vanwege de bancaire systeemdynamiek min of meer in hetzelfde schuitje. De sterkte van de ketting wordt in het moderne bankwezen namelijk bepaald door de zwakste schakel. Vanwege de onderlinge verwevenheid van banken is de balans van een individuele bank immers grotendeels de afspiegeling van rechten en verplichtingen tegenover andere banken.

Het probleem van een grote bank wordt zo het probleem van de hele sector via counter party risico's. Daarom wordt in dit verband vaak gesproken over systeemrisico's en banken die too big to fail zijn. Hierdoor is het vermogen van het gehele bancaire systeem om krediet te verstrekken zwaar onder druk komen te staan. Een en ander vormt de politieke aanleiding om op Europees niveau te komen tot een bankenunie met grote staartrisico's voor de belastingbetalers van de kernlanden.

Vertrouwen is weg

Het vertrouwen in het banksysteem is nu zover gezakt, dat grote institutionele beleggers en multinationale bedrijven hun geld liever rechtstreeks stallen bij de centrale bank of uitlenen aan triple-A landen tegen een soms negatieve korte rente. Geld stallen bij de centrale bank kan alleen als deze instellingen een banklicentie bezitten. Bij veel institutionele beleggers en bij bedrijven als Siemens en General Electric is dit het geval.

Dit soort partijen houdt er serieus rekening mee dat banken kunnen gaan omvallen en hanteren daarom een strategie waarbij het niet meer gaat om return on my money maar bovenal om return of my money. De kapitaalonttrekking die hiervan het gevolg is vergroot de huidige malaise bij de banken. Als gevolg hiervan trekken het financiële systeem en de fysieke economie elkaar in een negatieve vortex naar beneden.

Het commerciële banksysteem is binnen de gangbare spelregels niet meer te redden. Het einde van de huidige super-schulden-cyclus brengt in de ontwikkelde economieën uiteindelijk een zichzelf versterkende deflatoire afschrijvingsspiraal op gang. Het spel zou wellicht nog enigszins te overzien zijn indien de omvang van de derivatenpiramide een stuk kleiner was. Zo wordt het begrip failliet op krediet voor veel MKB'ers vaak volkomen onnodig een uiterst vervelende realiteit.

Wil je reageren op bovenstaand artikel, maak dan gebruik van het contactformulier en je commentaar wordt hieronder geplaatst.

Extra’s

Zoek op deze site:

XML RSSAbonneer je via RSS
  • XML RSS
  • follow us in feedly